ब्रह्माका पुत्रसमेत मानिने दक्ष प्रजापतिको बिथोलिएको महायज्ञको प्रसंग 'स्वस्थानी व्रतकथा'मा आउँछ। यसको मूलकथा शिवपुराणमा छ। काठमाडौँ तथा पहाडी क्षेत्रका खस आर्यहरूले स्वस्थानी व्रतकथा माघ महिनाभर वाचन गर्ने गर्छन्। प्रजापतिमध्ये एक हुन् दक्ष प्रजापति। कथाअनुसार विष्णुले उहिले छल गरेर शिवलाई दक्ष