एजेन्सी । चीनको व्यापार मुनाफा पहिलोपटक १० खर्ब डलर नाघेको छ ।

अमेरिकाका राष्ट्रपति डोनल्ड ट्रम्पको भन्सार शुल्कबाट बच्न खोजिरहेका उत्पादकहरूले नोभेम्बर महिनामा गैरअमेरिकी बजारहरूमा बढी सामान पठाएकाले यस्तो स्थिति आएको हो । युरोप, अस्ट्रेलिया र दक्षिणपूर्वी एसियातर्फको निर्यातमा उल्लेख्य वृद्धि भएको छ ।

अमेरिकातर्फको निर्यात अघिल्लो वर्षको सोही महिनाको तुलनामा झण्डै एक तिहाइले घटेको छ ।

‘अमेरिका–चीन व्यापार युद्धविराम अन्तर्गत सहमत भएको महसुल कटौतीले गत महिना अमेरिकातर्फको निर्यात बढाउन मद्दत गरेन तैपनि समग्र निर्यात वृद्धिमा सुधार आयो,’ क्यापिटल इकोनोमिक्सका चीन अर्थशास्त्री जिचुन ह्वाङले बताए । ‘चीनको निर्यात लचिलो रहनेछ र अर्को वर्ष पनि देशले विश्वव्यापी बजार हिस्सा प्राप्त गरिरहने हामी अपेक्षा गर्छौं ।’

‘अमेरिकी भन्सार शुल्कको नकारात्मक प्रभावलाई कम गर्न व्यापारको मार्ग परिवर्तन गर्ने भूमिका अझै बढ्दै गएको देखिन्छ,’ उनले थपे ।

डिसेम्बर ८ मा सार्वजनिक गरिएको भन्सार तथ्यांक अनुसार, नोभेम्बरमा चीनको समग्र निर्यात वार्षिक रूपमा ५.९ प्रतिशतले बढेको छ । अक्टोबरको १.१ प्रतिशतको संकुचनको तुलनामा यो उल्टो सुधार हो र यसले रोयटर्सको सर्वेक्षणमा गरिएको ३.८ प्रतिशतको प्रक्षेपणलाई उछिनेको छ ।

आयात अक्टोबरको १ प्रतिशत वृद्धिको तुलनामा १.९ प्रतिशतले बढेको छ । अर्थशास्त्रीहरूले ३ प्रतिशत वृद्धिको अपेक्षा गरेका थिए ।

नोभेम्बरमा चीनको व्यापार बचत १११.६८ अर्ब डलर थियो । यो जुन महिनापछिकै उच्च हो र अघिल्लो महिना दर्ता गरिएको ९०.०७ अर्ब डलरभन्दा बढी हो । यो १००.२ अर्ब डलरको प्रक्षेपणभन्दा बढी थियो ।

वर्षको ११ महिनाको व्यापार मुनाफा पहिलोपटक १० खर्ब डलर नाघेको छ ।

सन् २०२४ को नोभेम्बरमा ट्रम्पले अमेरिकामा निर्वाचन जितेदेखि चीनले दक्षिणपूर्वी एसिया र युरोपेली संघसँग नजिकको व्यापारिक सम्बन्ध कायम गर्दै आफ्नो निर्यात बजारलाई विविधीकरण गर्ने प्रयासलाई तीव्र बनाएको छ । यसले कम भन्सार महसुलमा पहुँच पाउनका लागि नयाँ उत्पादन केन्द्रहरू स्थापना गर्न चिनियाँ कम्पनीहरूको विश्वव्यापी उपस्थितिको पनि फाइदा उठाएको छ ।

नोभेम्बरमा अमेरिकतातर्फको चिनियाँ निर्यात वार्षिक रूपमा २९ प्रतिशतले घटेको छ भने युरोपेली संघतर्फको निर्यात वार्षिक रूपमा १४.८ प्रतिशतले बढेको छ । सोही अवधिमा अस्ट्रेलियातर्फको निर्यात ३५.८ प्रतिशतले बढेको छ भने तीव्र गतिमा बढिरहेका दक्षिणपूर्वी एसियाली अर्थतन्त्रहरूले ८.२ प्रतिशत बढी सामान आयात गरेका छन् ।

अक्टोबर ३० मा दक्षिण कोरियामा ट्रम्प र चीनका राष्ट्रपति सी चिनपिङबीच भएको भेटवार्तापछि विश्वका दुई ठूला अर्थतन्त्रहरूले आफ्ना केही भन्सार शुल्क र अन्य उपायहरू कम गर्न सहमत भएको समाचार आए तापनि अमेरिकतातर्फको निर्यातमा गिरावट आएको हो ।

चिनियाँ सामानहरूमा औसत अमेरिकी भन्सार शुल्क ४७.५ प्रतिशत रहेको छ जुन अर्थशास्त्रीहरूले चिनियाँ निर्यातकर्ताहरूको नाफाको मार्जिन घटाउने बताएको ४० प्रतिशतको सीमाभन्दा निकै माथि हो ।

‘इलेक्ट्रोनिक मशिनरी र सेमिकन्डक्टरहरू (उच्च निर्यातका लागि) मुख्य देखिन्छन्,’ युरेसिया ग्रुपका चीन निर्देशक ड्यान वाङले बताए । ‘तल्लो स्तरका चिप्स र अन्य इलेक्ट्रोनिक्सको अभाव छ । त्यसको अर्थ मूल्य बढेको छ र विश्वव्यापी हुँदै गएका चिनियाँ कम्पनीहरूले चीनबाट सबै प्रकारका मशिनरी र अन्य सामग्रीहरू आयात गरिरहेका छन् ।’

सी र ट्रम्पले विश्वको सबैभन्दा ठूलो प्रशोधकबाट महत्त्वपूर्ण खनिज पदार्थहरूको निर्यातलाई गति दिन सहमत भएको पहिलो पूरा महिना नोभेम्बरमा चीनको दुर्लभ खनिज पदार्थको निर्यात अघिल्लो महिनाको तुलनामा २६.५ प्रतिशतले बढेको छ ।

यस वर्षको अधिकांश समय अमेरिकी उत्पादनहरू बहिष्कार गरेका चिनियाँ खरिददारहरूले ल्याटिन अमेरिकाबाट ठूलो परिमाणमा खरिद गर्नुका साथै अमेरिकी किसानहरूबाट पनि खरिद बढाएपछि देशको भटमास आयात अहिलेसम्मकै उत्कृष्ट वर्ष हुने अवस्थामा छ ।

समग्रमा, घरजग्गा व्यवसायमा आएको लामो समयको मन्दीका कारण चीनको आन्तरिक माग कमजोर रहेको छ ।

त्यो कमजोरी निर्माण र उत्पादनको प्रमुख सामग्री, प्रशोधन नगरिएको तामाको आयातमा आएको गिरावटमा देखियो ।

‘आन्तरिक मागलाई वृद्धिको मुख्य संवाहकको रूपमा स्थापित गर्ने चीनको प्रयासले समय लिनेछ तर चीनको आर्थिक विकासको अर्को चरणमा प्रवेश गर्न यो आवश्यक छ,’ आईएनजीका ग्रेटर चाइनाका मुख्य अर्थशास्त्री लिन सोङले बताए ।